Κανελλος Δεληγιάννης
Σε ηλικία εβδομήντα τεσσάρων ετών, το 1854 δηλαδή, ο κοτζάμπασης της Γορτυνίας Κανέλλος Δεληγιάννης συγγράφει για το ’21 μιά τρίτομη ιστορία του απελευθερωτικού πολέμου με έναν και μόνο σκοπό: να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένειάς του. Στα δεκατρία τετράδια του χειρογράφου ο πάλαι ποτέ προύχων των Λαγκαδίων υπερασπίζεται λυσσωδώς την οικογένειά του και την τάξη του. Το μένος, η οργή, τα κακοφορμισμένα αισθήματα δεν αφορούν βέβαια την Τουρκιά. Όλο το πάθος στρέφεται κατά ομοφύλων και ομοθρήσκων-κυρίως δε κατά του Κολοκοτρώνη. Ανιστορεί, συχνά με ζηλευτή ακρίβεια, μάχες, μετακινήσεις, προσωπικές αντιζηλίες. Αναφέρεται σε πολλά πρόσωπα του Αγώνα, από μικροκαπεταναίους ίσαμε τους πρωταγωνιστές, αλλά το βασικό κίνητρο της συγγραφής του είναι ο αποτροπιασμός απέναντι στα πρόσωπα της νέας τάξης πραγμάτων, αυτά που αναξίως κέρδισαν πόστα και εξουσίες. Η πατρίδα αποτίναξε τον οθωμανικό ζυγό και, αντί να δει Θεού πρόσωπο, περιήλθε στην εξουσία ξενόφερτων ανθρώπων, “απάτριδων”, “τυχοδιωκτών” και “φερέοικων”.
